Bilişim Hukuku

Bilişim Hukuku ve Yapısı

Bilişim Hukuku, Elektronik ortamlarda iletişim, bilgi ve belge paylaşımının sağlanmasının hukuki çerçevesi ve sonuçları ile bu ortamda vuku bulan hukuka aykırı fiillere ilişkin yaptırımların öngörüldüğü mevzuatın oluşturduğu hukuk normlarının tamamına verilen bir isimdir. Bilişim Hukuku Yapısı: Bünyesinde birçok farklı hukuk dalını barındırması ve/veya birçok hukuk dalıyla iç içe geçmesi nedeniyle, multidisipliner (çok branşlı = birden çok branş) bir hukuk dalı olarak tanımlanmaktadır. Bilişim hukukunu düzenleyen tekbir mevzuat yoktur.

Bu dağınık görüntüyü iki grupta toplayabiliriz:

• Bünyesinde bilişim hukukunu ilgilendiren normlar bulunduran mevzuat: Esas maksadı başka hukuk dallarını düzenlemektir ancak yine de bünyelerinde bilişim hukukunun ilgi alanına giren normlara yer verirler. Örneğin; TCK, CMK, TKHK, TMK, TBK, TTK gibi…
• Bünyesinde doğrudan internet ortamını veya bilişim alanını düzenlemeye yönelik normlar bulunduran mevzuat: Üç tane kanun vardır. Bunlar sırasıyla; Elektronik Haberleşme Kanunu, Evrensel Hizmet Kanunu, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun.

Türkiye’de İnternetin Yönetiminde Yer Alan Yetkili ve Sorumlu Kurumlar

1. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı: Bilişim ile bilgisayar ve bilgi teknolojileri konusunda en yetkili kurumdur. Elektronik Haberleşme Kanunun 5. md. ile görev ve yetkileri belirlenmiştir.
2. İnternet Geliştirme Kurulu: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı olarak kurulmuştur ve ana işlevi bu bakanlığa danışmanlık yapmaktır. İnternet ortamıyla ilgili çalışmalarda bulunmak, araştırma-inceleme ve değerlendirme yapmak üzere kurulmuştur. Bakanlık, kurum ve kuruluşlar, üniversite, sivil toplum kuruluşları temsilcisi, konu ile ilgili temayüz etmiş kişiler arasından Bakan tarafından seçilen 7 üyeden oluşmaktadır. Bu kurulun kararlarının icrası BTK tarafından yerine getirilir.
3. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu: İnternet Geliştirme Kurulunun aldığı kararları yerine getirir. Elektronik haberleşme alanında en önemli kurumdur. Bilişim şirketlerinin kuruluş aşamasında yapmaları gerekenleri belirtir. Kurulduktan sonra şirketlerin denetimini yapar. Faaliyetleri sırasında uyması gereken kuralları koyar. İnternet içeriğine müdahale yetkisi vardır, filtreleme yazılımlarının standartlarını belirler, idari ve mali özelliğe sahiptir, başkanlık ve kurul teşkilatlarından oluşur, elektronik haberleşme alanına ilişkin düzenleme yetkisi vardır. İnternet Geliştirme Kurulu Başkanı aynı zamanda BTK en üst amiridir. Kurul başkanı veya 3 üyenin talebi üzerine toplanılır ve en az 5 üyenin hazır bulunması ile toplantı yapılır. En az 4 üyenin aynı yöndeki oyu ile karar alınır.

İnternet Süjeleri (Özneleri, Aktörleri)

İçerik Sağlayıcıları: İnternet içeriğini hazırlayan veya bilgi veriyi bizzat üreten internet süjesine denir.

Yer Sağlayıcılar: İnternet yoluyla erişilebilen dijital bir depolama birimidir. (Örn. Youtube)

Erişim Sağlayıcılar: Abone olan kullanıcı ile toplu kullanım sağlayıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan gerçek ve tüzel kişileri ifade eder. Çoğu kez internet servis sağlayıcılar ile aynı anlamda kullanılmaktadır. (Örn. Türk Telekom)

Sözleşme

Sözleşme: Belli bir hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş en az iki kişinin birbirine uygun irade beyanından oluşan hukuki işleme denir. Türk Borçlar Kanunu esaslarına göre belirlenir.

Elektronik Sözleşme: Taraf iradelerinin elektronik ortamda yani yüz yüze gelmeksizin karşılaştığı ve uyuştuğu elektronik ortamda kurulmuş sözleşmelere denir.

Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerin avantajları:

• Zamandan tasarruf
• Ürünleri kolay karşılaştırma
• Mal ve hizmetlere kolay erişim
• Mesafelerin engel olmaktan çıkması

Sözleşmelerin kurulmasında uygulanacak yasal düzenlemeler ile elektronik ortamda yapılan sözleşmenin yasal çerçevesi:

1. Türk Borçlar Kanunu:
   • İrade açıklamaları
   • İrade açıklamalarının sonuçları
   • İrade açıklamalarından dönme imkanları
   • İrade açıklamalarındaki sakatlıklar
2. Elektronik İmza Kanunu: Şekil şartının tamamlanması için güvenli elektronik imzaya ilişkin hususlar bu kanunda düzenlenmiştir.
3. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun: Elektronik ortamda icra edilen ticarete ve sözleşmelere güven sağlanması bu kanunun asıl amacıdır. Güven sağlanırsa e-ticaret büyüyecektir.
4. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Yönetmelikler: Taraflardan birisi tüketici ise sözleşmenin kurulması ve sözleşmeden caymaya ilişkin hükümler yer alır.

Elektronik ticaretin dezavantajları:

• Herkes kendi ülkesinin kanunu uygulansın istediğinden uygulanacak mevzuatta sıkıntı çıkabilir.
• Vadedilen mal gelmeyebilir ya da gönderilmeyebilir.
• Alınan ürünün iadesi ya da değiştirilmesi mümkün olmayabilir.

Eser ve Dijitalleşme

Eser: Fikir ve Sanat Eserleri Kanuna göre sahibinin hususiyetini taşıyan ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi (çeşit) fikir ve sanat mahsullerine fikir ve sanat eseri denir.

Dijitalleşme: Bir eserin ortaya çıktıktan sonra elektronik ortamda sunulabilmesi için veri mesajlarının sayısal bilgiler haline dönüştürülmesidir.

Dijitalleşmenin tehlikeleri:

• Telif haklarının ihlali kolaylaşır.
• Kopyalama/Çoğaltma.
• Taklit artar.
• İsimsiz sınır ötesine geçmeye yol açar.

Eser sahibinin hakları:

1. Manevi haklar:
   • Eser sahibinin adının belirtilmesi.
   • Eserde değişiklik yapılmasını yasaklama hakkı.
2. Mali haklar:
   • İşleme hakkı.
   • Çoğaltma hakkı.
   • Umuma iletim hakkı.

Erişimin Engellenmesi Veya İçeriğin Çıkarılması Koruma Tedbirleri

4’e ayrılır:

• Adli Amaçlı Erişimin Engellenmesi K.T
• Önleme Amaçlı İçeriğin Çıkarılması ve/veya Erişimin Engellenmesi Tedbiri
• Özel Hayatın Gizliliğinin İhlaline Yönelik İnternet Yayınlarına Erişimin Engellenmesi
• Kişilik Haklarının İhlaline Bağlı Olarak İlgililerin Başvurusu Üzerine İçeriğin Çıkarılması ve/veya Erişimin Engellenmesi

Katalog Suçlar

Katalog Suçlar:

• İntihara Yönlendirme TCK 84. m.
• Çocukların Cinsel İstismarı 103/1. m.
• Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırma 190. m.
• Sağlık için tehlikeli madde temini 194. m.
• Müstehcenlik 226. m.
• Fuhuş 227. m.
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama 228. m.
• 5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda Yer Alan Suçlar
• 7258 Sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar
• 2937 Sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27. Maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan suçlar
• Terör Suçları
• Casusluk

Kişilik Hakları ve Şüphe Derecesi

Yeterli Şüphe Derecesi nedir?

Katalog suçunun işlenmiş olma ihtimali, işlenmemiş olma ihtimalinden fazla ise tedbire başvurma bakımından yeterli şüphe derecesine ulaşılmış demektir.

Kişilik hakları:

• Şeref ve haysiyet hakkı.
• Vücut bütünlüğü hakkı.
• Sağlık hakkı.
• Özel hayatın gizliliği ve korunması hakkı.
• İsim hakkı.

Kişilik haklarının özellikleri:

• Kişilik hakları mutlaktır.
• Kişiye sıkı sıkıya bağlıdır ve kişi açısından bir değer ifade eder.
• Başkasına devredilemez.
• Ölümle mirasçısına geçmez.
• Haczedilemez.
• Rehin konusu olamaz.
• İflas masasına girmez.

Önleme Amaçlı İçeriğin Çıkarılması ve/veya Erişimin Engellenmesi Tedbiri

Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması:
Milli Güvenlik ve Kamu Düzeninin Korunması
Suç İşlenmesinin Önlenmesi
Genel Sağlığın Korunması
Bu sebeplere bağlı olarak BAŞKAN(Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı) tedbir kararı verebilir. (5651 SK 8/A-1). Erişimin engellenmesi kurum tarafından yapılır ve 24 saat içinde Başkanın kararı Sulh Ceza Hakiminin onayına sunulur. Hakim ise kararını 48 saat içinde açıklar.

Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedeniyle İçeriğe Erişimin Engellenmesi

• İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, doğrudan içeriğe erişimin engellenmesini ister BTK Kurum Başkanı Erişim Sağlayıcılar Birliğine gönderir derhal veya en geç 4 saat içinde isteği yerine getirir.
• Yayın yapılıyor ise Sulh Ceza Hakimi tarafından özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediği değerlendirilir kararı 48 saat içinde açıklar. Ve doğrudan kuruma gönderir aksi halde erişimin engellenmesi tedbiri kalkar.
• Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde doğrudan **Başkan kararı verir ve 24 saat içinde hakimin onayına sunulur, hakim ise kararını 48 saat içinde açıklar. Hakim kararına karşı kurum başkanı itiraz edip kanun yoluna gidebilir.
• Erişimin engellenmesine konu içeriğinin yayından çıkarılması halinde hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.

Kişilik Haklarının İhlaline Bağlı Olarak İlgililerin Başvurusu Üzerine İçeriğin Çıkarılması ve/veya Erişimin Engellenmesi

• Yapılan yayın içeriğinde kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişi ; Uyarı yöntemiyle içeriğin yayından çıkarılmasını ister. İçerik veya Yer Sağlayıcı 24 saat içerisinde cevap verir.
• Doğrudan içeriğinin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini ister, Sulh Ceza Hakimi 24 saat içerisinde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine karar verir. Erişim Sağlayıcılar Birliği derhal veya en geç 4 saat içinde gereğini yapar. Sulh ceza hakiminin kararını yerine getirmeyene 500 günden 3000 güne kadar adli para cezası verilir.